Ciencias

[pic]
KARBONOAREN KIMIKA 1-4
KARBONOA 4
KLONAZIOA 5
ARMA KIMIKOAK 5HIDROKARBUROAK 6
HIDROKARBUROEN IZEN ETA FORMULAK 7-9
ALKOHOLA 10
OSASUNERAKO ARRISKUAK 11-12
ETANOLA12
AZIDO ORGANIKOA 13
AZIDO FORMIKOA 14
AZIDO AZETIKOA 14-15
GLUZIDOAK15
PROTEINAK 16
POLIMEROAK 17-18

PLASTIKOEN SAILKAPENA 18-19

ARTIFIZIALTASUN MAILAREKIKO SAILKAPENA 20PLASTIKOAREN FUNTSEZKO OSAGAIA 20
PLATIKOEN HONDAKINAK 21
KARBONOAREN KIMIKA

Karbonoaren kimika edo kimika organikoa karbonozko hezurduraz osaturiko konposatu kimikoen egitura, propietateak, sintesia eta erreakzioak aztertzen duen kimikaren arloa da. Konposatu organikoen elementu nagusiakarbonoa izan arren, hidrogenoa, oxigenoa eta, noizbehinka, halogenoak, fosforoa, silizioa eta sufrea ere eduki dezakete.

Kimika organikoaren historioaren laburpen txikia.



Alkimia eta aro aurrezientifikoa

Aristotele-ren ideiak hitzez-hitz hartuz, substantzia guztiak lurrez, urez, airez eta suaz osaturik zeudela pentsatzen zuten alkimiazaleak. Gainera, substantzia berdinek propietatedesberdinak izan zitzaketela ere uste zuten. IX Mendean, alkimiazale arabiarrek isolatu zuten lehen konposatu organiko purua: etanola. Konposatu hau beraiek asmatutako distilazio-teknika ardoekin erabilitakoan lortu zuten. Gaur egun badakigu txinatarrek ere edari alkoholdunak izoztuz etanol purua lortzen zutela. XIII Mendean europarrek distilazio-teknika bereganatu zuten eta beste konposatu puru batzukisolatu zituzten, azido azetiko kasu.

Enpirismoa

1661.an “Kimika” zientzia bezala proposatzen da lehenengo aldiz, alkimiatik bereiztua eta esperimentazioan eta arrazonamenduan oinarritua. 1675.an, Nicolas Lemery kimikari frantziarrak  “konposatu organikoak” aipatzen ditu lehenengoz. Bere ustez, konposatu mota hauek substantzia mineralak ez bezalako lege fisikoak beteko lituzkete. 1770-1785urteen artean, Carl Wilhelm Scheele-k, azido formikoa, azido bentzoikoa, azido laktikoa, azido oxalikoa eta glizerina isolatu zituen egoera puruan. 1806.an, Jöns Jakob Berzelius-ek bitalismoaren teoria plazaratu zuen. Teoria honen arabera, izaki biziek bakarrik duten “bizi-indar”-ari esker sortuko lirateke substantzia organikoak eta laborategian (matraze batean) ezingo lirateke prestatu konposatuhauek. Berzelius-ek zabaldu zituen Kimika Organikoa eta Kimika Ezorganikoa kontzeptuak eta, harrez geroztik, Kimikaren bi arlo hauek aparte garatu dira.
 



Aro zientifikoa

1818.an, Michel Eugène Chevreul-ek koipeen saponifikazioa aztertu zuen, xaboien osaketa-erreakzioa ulertu nahian. Xaboiak azidotuz, lehenengo aldiz gantz-azido libreak lortu zituen. Hau da, izaki bizien konposatu...