Antropología

Arte Popular

La protección de la casa y les sos pertenencies, de les personas y el so armentíu, foi un esmolecimientu siempre presente na sociedá tradicional. Los peranchos murios y les cubiertes podíen abellugar la casa de los bastiaos y otros elementos; les piedres del rayu llantaes nel teyáu -piedres pernidies que se creyía, allanzaben los escla rones de truena al cayer, polo xeneral azaosneolí- ticos- refugaben de la casa esti fenómenu; pero na mentalidá popular inda esistíen otres fuerces intanxibles de calter gafu que podíen caltriar a les persones, al armentíu, a les colleches: bruxes, agüeyamientos, espíritus malignos... qu'acordies coles sos característiques, esconxurábense na sociedá tradicional asturiana con ensalmos, ritos llustrales, fumaces, amuletos líticos, tronaría delloqueros o tanxíu de campanes.
La prinda de les fuerces consideraes como positives al traviés de debuxos y símbolos máxicos como forma propiciatoria o d'amparu, ye una constante a lo llargo de la hestoria. Desdexando otres implicaciones estétiques, ye nesti contestu onde tenemos d'encuadrar delles manifestaciones del arte popular asturianu que va usar n'abondos casos, figures de gran antigüedáperdocumentaes nel Bronce Final y la Edá del Fierro europeos: d'elles de tipu astral, que'1 so xustu significáu namái podemos albidrar (trisqueles, tetrasqueles, hexapétales o flores d'agua, círculos de rayos); zoomorfos (páxaros esquematizaos, culiebres, caballos); antropomorfos (tiestes humanes, guerreros); vexetales (ente los que destacamos el ramu de texu), motivos xeométricos enriestraos,etc. N'otres ocasiones va dise a fórmules concretes de la relixón cristiana, con un significáu precisu: cruces de toa mena, cálices y otres representaciones místiques, ya invocaciones relixoses, que tallaes na sobrepuerte la casa, aguilones y ventanes, nel arca, en horru, o debuxaes nos lloqueros y nos cuernos de les vaques, actuarán de guardianes contra'l mal. La funcionalidá simbólica del artepopular asturianu, la voluntá poro de caltriar la realidá, espéyase bien a les clares nel cambéu o amiestu de les figures más antigües coles propies de la relixón cristiana, con significáu yá conocíu. El motivu d'un tetrasquel inscritú nun círculu con rayos, surdiendo al empar d'un cáliz, qú apaez nuna panera del occidente asturianu, xunciendo d'esta miente símbolos solares cola figura del "SantoSacramento", ye bona amuesa de la capacidá de sincretismu del arte popular, y perafita al empar el calter simbólicu de les sos manifestaciones.
Vezos, Costumes y Festexos
Col bautizu entama'1 ciclu vital de los asturianos. Los padrinos regalen al afiyáu, tolos años per Pascua, la pegarata o bollu ( pan dulce o mantecáu), fasta qu'aquel se case. Alredor de los 14 años los fasta entós rapacinosingresen nel grupu de los mozos con toles prerrogatives: cortexu, engarradielles rituales como prebes de virilidá, etc. Xustamente una de les costumes al rodiu'1 cortexu fói facelo en comuña dellos mozos, en casa la moza y colos pas d'ella delantre; ensin escaecer la de "char la presona", que facíase nel cuartu de la rapaza, sentáu'1 mozu nel catre y deitándose ella con camisa. E1 casamientu consistíanel "rebodu" o petición de daos pa los recién casaos (pal primer añu) qu'acompañábase de tabacu y los "cantiellos" (cachos de pan dulce). Facíase la boda, cola correspondiente llacuada en casa la novia, y la "torna-boda", col acarrexu del axugal de la novia nel carru'1 País, acompañáu de gaiteru, y siguíu de tolos invitaos a caballu fasta que llegaben a casa'l noviu; ellí, si yera'1 mesmu día de laboda, facíase otra llacuada con xinta y cena, y si yera a los ochu díes, facíase cena y baille al son de la gaita hasta riscar l'alba. Nel entierru, les notes más característiques márcales el veloriu, nel que llórase'1 cálabre (hasta con llorones profesionales); la oblada que se pon na sepultura: pan, vinu, carne, granos, etc. (los más pudientes llevaben una magüeta delantre la comitiva...